Tập 2: Ngành công nghệ thông tin là vua của mọi ngành nghề?
Ngành công nghệ thông tin được xem là một trong những ngành nghề hot nhất hiện nay, nhưng liệu nó có thực sự như chúng ta tưởng tượng?
Lời mở đầu
Nhân dịp các bạn học sinh THPT đang trong giai đoạn chọn trường, chọn nghề cũng như chờ công bố kết quả xét tuyển đại học, mình dành chút thời gian ngồi lại để viết đôi dòng dành cho các bạn.
Hy vọng rằng bài viết này sẽ cung cấp cho các bạn trẻ một vài thông tin hữu ích cho các bạn trong giai đoạn then chốt của cuộc đời.
Thật ra mình chưa định đăng sớm bài này, nhưng suy nghĩ lại, đăng lên cho kịp thời điểm các bạn còn đang phân vân lựa chọn nghề. Hy vọng nó có ích cho các bạn.
Công nghệ thông tin - Ngành nghề hot nhất hiện nay?
Chắc hẳn các bạn cũng đã biết, hiện nay, trong danh sách các ngành nghề thì ngành công nghệ thông tin đang là sự lựa chọn hàng đầu của các bạn trẻ. Điểm chuẩn đầu vào của ngành này rất cao, và hầu như thuộc top điểm cao nhất của các trường đại học.
Lý do chính đằng sau của hot trend này là vì ngành này có mức lương được trả trung bình cao nhất trong các ngành nghề, được làm cho các tổ chức nước ngoài, có thể làm việc online,…
Cũng chính vì thế mà sự cạnh tranh vào các trường đại học top đầu vô cùng khắc nghiệt và rất khó để đảm bảo được mình sẽ trúng tuyển. Bên cạnh đó, để phục vụ nhu cầu muốn theo học ngành công nghệ thông tin, số lượng trường đại học mở tuyển và đào tạo ngành này mọc lên như nấm sau mưa. Nếu bạn không thể đỗ trường “chọn” thì có vô số trường mở cửa chào đón bạn.
Việc chọn ngành nghề nên dựa trên đam mê và năng lực
Trào lưu hiện nay là như vậy, nhưng để chọn một ngành nghề mà có lẽ sẽ gắn bó suốt cuộc đời bạn thì bạn phải ngồi lại tìm hiểu, và suy nghĩ cho thật kỹ. Ở đây mình cũng có một số thứ (chắc có lẽ là bạn đã nghe nhiều rồi) mà bạn có thể xem xét khi lựa chọn một ngành nghề nói chung và ngành công nghệ thông tin nói riêng.
Thứ nhất, đó là phải xác định được đam mê của bạn. Rằng bạn có chắc rằng bạn có sở thích, niềm đam mê mãnh liệt với ngành này hay không? Bạn có thích tìm hiểu, nghiên cứu về máy tính, các giải thuật phức tạp hay có thể ngồi làm việc hàng giờ đồng hồ với những dòng code trông cực kỳ khó hiểu hay không?
Thứ hai, đó chính là năng lực của bản thân. Bạn phải ngồi lại xem xét lại năng lực của bản thân thật kỹ lưỡng. Tuy ngành này không đòi hỏi bạn phải giỏi toàn diện, nhưng để có thể học và làm ngành này, yêu cầu bạn phải giỏi các môn khoa học tự nhiên, có khả năng tư duy logic và đầu óc phải rất nhạy bén.
Ngoài ra, còn hàng tá thứ nữa mà bạn cần phải xem xét như khả năng về ngoại ngữ, giao tiếp hay chịu được áp lực cao, nhưng để kể hết thì có lẽ sẽ rất dài dòng. Dĩ nhiên, những thứ liên quan đến kỹ năng này thì bạn hoàn toàn có thể học được.
Để kết thúc cho phần này, mình có một số câu hỏi rất là thú vị dành cho các bạn. Nếu đã xác định rằng đam mê của bạn là ngành công nghệ thông tin và bạn muốn làm việc trong lĩnh vực này, câu hỏi thứ nhất là liệu rằng đây có phải là một sự ngộ nhận từ chính bản thân bạn? Có thể sự đam mê, thích thú này là do trào lưu in dấu vào tiềm thức bạn, hay cũng có thể do bạn thấy ai đó chia sẻ về sự hấp dẫn của ngành này trên các mặt báo và mạng xã hội. Câu hỏi thứ hai, các bạn chắc chắn chưa từng làm qua các công việc liên quan đến công nghệ thông tin thì làm sao bạn biết rằng bạn thích nó? Chỉ có khi trải nghiệm qua thực tế rồi ta mới biết được rằng ta có thực sự thích một công việc nào đó hay không!
Hiện trạng thực tế của ngành
Mình có khoảng thời gian cũng tương đối dài tiếp xúc với các công việc có liên quan đến ngành công nghệ thông tin, cũng như hay trò chuyện với các bạn bè làm trong lĩnh vực này.
Mình có thể xác nhận với các bạn rằng mức lương được trả cũng rất cao so với trung bình các ngành ở Việt Nam. Nhưng câu kết luận này vẫn còn thiếu! Thiếu ở chỗ là mức lương cao này sẽ được trả cho đối tượng nào? Đó là những người mà có khả năng tư duy logic rất nhạy bén, kỹ năng chuyên môn rất cao, khả năng xử lý vấn đề hơn hẳn người bình thường và khả năng giao tiếp, ngoại ngữ cũng rất tốt. Để có thể được nhận vào làm và được trả lương ở mức cao thì họ phải trải qua nhiều vòng phỏng vấn rất gắt gao và phải cạnh tranh với rất nhiều ứng viên khác. Họ được tuyển vào công ty là để giúp công ty giải quyết rất nhiều công việc khó mà không phải ai cũng có thể làm được.
Vậy thì những bạn có năng lực trung bình, yếu thì sẽ như thế nào? Như các bạn đã biết, với sự ồ ạt đổ xô đi học ngành hot này và hàng loạt trường không có chất lượng đào tạo hàng ngàn sinh viên mỗi năm thì những vị trí công việc đơn giản sẽ có rất nhiều sự cạnh tranh. Theo quy luật kinh tế thị trường thì nếu công việc đơn giản, không đòi hỏi kỹ năng cao thì mức lương cũng sẽ không cao. Cùng với đó, sự cạnh tranh của hàng trăm ứng viên cho một vị trí công việc đơn giản sẽ tạo điều kiện cho nhà tuyển dụng hạ thấp mức lương xuống, đơn giản là bạn không làm thì có người khác làm.
Một điều cần chú ý nữa là, ngành này đòi hỏi bạn phải liên tục cập nhật kiến thức, bởi vì công nghệ luôn luôn đổi mới. Có ngôn ngữ lập trình mới, frameworks mới hay công nghệ mới thì bắt buộc chúng ta phải học và cập nhật nếu không muốn bị tụt lại phía sau. Đặc biệt, càng lớn tuổi, khả năng học hỏi của bạn sẽ chậm lại và dần dần bị các bạn lớp trẻ nhanh nhẹn hơn vượt qua. Các nhà tuyển dụng dĩ nhiên sẽ ưu ái các bạn trẻ hơn, vì các bạn trẻ học hỏi nhanh, chịu khó làm việc và không đòi hỏi lương cao như những người làm lâu năm. Để có thể đảm bảo vị trí công việc khi lớn tuổi thì bạn phải cố gắng đứng vào hàng ngũ quản lý, lãnh đạo, nhưng vị trí này rất ít và vô cùng cạnh tranh.
Thêm vào đó, ngành này đòi hỏi bạn phải dành rất nhiều thời gian hơn bình thường để có thể hoàn thành công việc. Bạn sẽ thường xuyên bị “dí” deadline, làm overtime, làm cả cuối tuần. Việc ngồi một chỗ trước máy tính thời gian dài, ít vận động cũng sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến sức khoẻ của bạn, gây ra các “bệnh văn phòng”.
Cuối cùng, với sự xuất hiện của AI (hay trí tuệ nhân tạo) thì sự cạnh tranh và đào thải của ngành này sẽ được đẩy lên đỉnh điểm. Các công việc đơn giản thì sẽ bị thay thế hoàn toàn bằng AI. AI thậm chí có thể thay thế các bạn có trình độ trung bình khá. Vì thế, nếu bạn không đủ giỏi để cạnh tranh thì xin hãy chuẩn bị tinh thần.
Biết đâu ngờ, đến khi bạn học xong, ra trường thì ngành này đã quá thừa thải nhân lực dẫn đến sự cạnh tranh vị trí công việc, lương trung bình sẽ thấp đi như những ngành khác, việc đã từng xảy ra trước đây.
Một khi bạn và đám đông đổ dồn vào một ngành nghề, thì bạn phải biết rằng cánh cổng sẽ trở nên chật chội, cơ hội sẽ không có nhiều và chia đều cho mọi người. Bạn phải là người ưu tú để có thể được bước qua cánh cổng đó, nếu không bạn sẽ bị bỏ lại phía sau.
Sự lựa chọn là ở chính bạn
Dựa trên những gì phân tích ở trên thì cũng không có nghĩa rằng mình khuyên bạn nên từ bỏ mục tiêu hiện tại của bạn. Cũng có thể nhiều bạn nghĩ rằng bản thân sẽ chấp nhận đánh đổi để có được công việc lương cao và được xã hội trọng dụng. Nhưng rồi một ngày đó, bạn sẽ thấy rằng cuộc sống của chúng ta còn rất nhiều thứ khác nữa cần được quan tâm hơn.
Việc lựa chọn ngành nghề thì phải được xem xét kỹ lưỡng dựa trên sở thích, đam mê, năng lực của bản thân và nhu cầu của xã hội. Và việc lựa chọn này là do bạn quyết định, không nên đi theo trào lưu của đám đông. Bởi lẽ cái nghề thì thường mất 3-4 năm để học, vài năm để làm và trải nghiệm, thế cho nên đến lúc nhận ra rằng có gì đó không ổn thì bạn đã mất nhiều năm cuộc đời, muốn thay đổi thì cũng được thôi, nhưng nó là cả một vấn đề.
Bất cứ nghề nào phụng sự tốt cho xã hội đều sẽ được trân trọng và giúp bạn có cuộc sống no đủ miễn là bạn luôn cố gắng. Chúng ta phải biết rằng, để xã hội tồn tại và phát triển bền vững, thì cần sự đóng góp của rất nhiều ngành nghề khác nhau. Nghề nông, công nhân, thợ thủ công, kỹ sư hay nhiều ngành nghề khác đều vô cùng quan trọng. Cho dù chỉ thiếu hụt một ngành thì sự tồn tại của xã hội sẽ không bền vững.
Tóm lại, việc chọn nghề hôm nay là vô cùng quan trọng, nó là một trong những yếu tố quyết định con người bạn trong tương lai. Nhưng cũng nên nhớ rằng ngành chúng ta chọn hôm nay chưa chắc đã đúng như chúng ta kỳ vọng, cho đến khi ra ngoài xã hội, lao vào công việc thực tế thì khi đó mới biết được rằng ta có phù hợp với nó hay không. Chắc chắn sẽ có nhiều biến động trong tương lai bởi vì thế giới hiện nay thay đổi nhanh đến chóng mặt, nếu có gì chưa hợp lý thì chúng ta sẽ điều chỉnh lại, bởi tuổi trẻ mà, cứ bước đi thôi!